در سال‌های اخیر، نوسانات اقلیمی و بارش‌های ناگهانی استان ایلام را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. تجربه سیلاب مهیب سال ۱۳۹۴ که در عرض چند ساعت، بارش بی‌سابقه ۱۹۴ میلی‌متری را در پی داشت، ضرورت تقویت سازه‌های کنترل سیلاب و مدیریت روان‌آب را به‌خوبی نشان داد. از آن زمان تاکنون، منابع طبیعی ایلام با برنامه‌ریزی گسترده، اجرای طرح‌های آبخیزداری را در صدر اولویت‌های خود قرار داده است.
وسعت و گستره عملیات
از سال ۱۳۹۴ تاکنون، بیش از ۱۰۵ حوزه آبخیز در استان تحت پوشش فعالیت‌های آبخیزداری قرار گرفته‌اند که معادل ۶۵۰ هزار هکتار یا حدود ۳۴ درصد از مساحت کل استان است. برای اجرای این طرح‌ها تا پایان سال جاری، اعتباری بیش از ۵۳۲ میلیارد تومان اختصاص یافته که سهم قابل توجهی به عملیات مکانیکی و بیولوژیکی بالا‌دست حوزه‌ها می‌رسد. بر اساس سیاست‌های برنامه هفتم توسعه، سالانه ۴ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در کشور هدف‌گذاری شده که ایلام توانسته سهم خود را با شتاب بیشتری دنبال کند.
ویژگی‌های ساختاری و تکنیکی
در حاشیه شهر ایلام، احداث بندهای خاکی مسلح به سرریز سنگین ملاتی در فاصله کمتر از ۲۰۰ متر از بافت مسکونی، نمونه‌ای از رویکرد طراحی مهندسی با اولویت ایمنی شهروندان است. این سازه‌ها با ظرفیت آبگیری حدود ۱۰ هزار متر مکعب و دبی طراحی ۲ متر مکعب بر ثانیه، آستانه تحمل شهر را در مواجهه با سیلاب‌های ناگهانی به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند. قرارداد ساخت هر یک از این پروژه‌ها در مدت سه ماهه تنظیم شده و طبق برنامه تا پایان مهلت مقرر به بهره‌برداری می‌رسد.
مزایای چندگانه آبخیزداری
- کنترل سیلاب‌های ناگهانی و کاهش خسارات مالی و جانی
- تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و مقابله با خشکسالی
- کاهش روان‌آب‌های سطحی و پیشگیری از فرسایش خاک
- تقویت پوشش گیاهی و احیای منابع طبیعی
برنامه‌ها و اولویت‌های سال ۱۴۰۴
- تکمیل بیش از ۱۵۰ پروژه اجرایی در مناطق شهری و روستایی
- انجام عملیات مکانیکی و بیولوژیکی در بیش از ۳۰۰ هزار هکتار
- افزایش مشارکت جوامع محلی و آموزش مالکان اراضی بالا‌دست
- راه‌اندازی سامانه‌های پایش مستمر برای سنجش عملکرد سازه‌ها
اجرای مداوم این طرح‌ها فراتر از کنترل سیلاب، زمینه‌ساز تأمین پایدار آب و حفاظت از خاک خواهد بود. تقویت مشارکت مردمی، آموزش بهره‌برداران و استقرار سیستم‌های نظارتی دیجیتال از گام‌های بعدی هستند که می‌توانند ایلام را به الگوی موفقی در مدیریت منابع آبی کشور تبدیل کنند.
آرمان عطایی
من فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.
