نقش تغییر فصل‌ها در بروز افسردگی فصلی
افسردگی فصلی یکی از اختلالات روانی شایع است که به‌ویژه در پاییز و زمستان بروز بیشتری دارد. کاهش تابش نور خورشید در این فصول، منجر به افت ترشح هورمون‌های سراتونین (هورمون شادی) و ملاتونین (تنظیم‌کننده خواب) می‌شود و همین تغییرات شیمیایی در مغز، زمینه‌ساز بروز علائمی مانند خلق پایین، خستگی، بی‌میلی به فعالیت‌های روزمره و تمایل به انزوا خواهد شد.
چرا زنان بیشتر درگیر افسردگی فصلی می‌شوند؟
طبق آمار، حدود پنج درصد افراد جامعه دچار افسردگی فصلی هستند و نزدیک به ۷۵ درصد این جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند. دلایل این تفاوت را می‌توان در چند عامل جست‌وجو کرد:
- تغییرات هورمونی در زنان که حساسیت بیشتری نسبت به نوسانات خلقی ایجاد می‌کند.
- فشارهای اجتماعی و شخصی که زنان در زندگی روزمره با آن مواجه‌اند.
- نقش پررنگ‌تر زنان در مدیریت خانواده و مسئولیت‌های چندگانه که می‌تواند استرس بیشتری ایجاد کند.
علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی
این اختلال معمولاً با نشانه‌هایی همچون کاهش انرژی، تمایل به گریه، تغییرات وزنی، کندی در عملکرد، کاهش تمرکز و بی‌میلی به فعالیت‌های مورد علاقه همراه است. اگر این علائم بیش از دو هفته ادامه یابد و در سال‌های گذشته نیز تکرار شده باشد، فرد نیازمند بررسی و درمان تخصصی خواهد بود.
عوامل تشدیدکننده افسردگی فصلی
افرادی که سابقه اختلالات روانی مانند افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی یا اضطراب دارند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی فصلی قرار می‌گیرند. همچنین زندگی در مناطق کوهستانی یا مناطقی با ساعات کمتر تابش نور خورشید، احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد.
راهکارهای درمان و پیشگیری
روانشناسان برای درمان افسردگی فصلی بر روش‌های غیر دارویی و سبک زندگی سالم تأکید دارند. مهم‌ترین توصیه‌ها عبارتند از:
- افزایش تماس با نور طبیعی یا استفاده از نوردرمانی
- فعالیت بدنی منظم و ورزش روزانه
- رعایت اصول تغذیه سالم و متعادل
- حضور فعال در جمع‌های اجتماعی و تقویت ارتباطات انسانی
علاوه بر این، تقویت مؤلفه‌هایی مانند خودکارآمدی، تاب‌آوری، تنظیم هیجانات و بهبود کیفیت خواب نقش مهمی در کاهش شدت علائم دارد.
جمع‌بندی
افسردگی فصلی پدیده‌ای است که با تغییر فصل‌ها شدت می‌گیرد و زنان به دلیل شرایط زیستی و اجتماعی، بیش از مردان در معرض آن قرار دارند. توجه به علائم اولیه، اصلاح سبک زندگی و بهره‌گیری از مشاوره‌های روانشناسی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان این اختلال ایفا کند. شناخت و مدیریت افسردگی فصلی نه‌تنها به بهبود سلامت روان فردی کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی اجتماعی و خانوادگی را نیز ارتقا می‌دهد.
آرمان عطایی
من فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.
