هشدار اخیر دونالد ترامپ در شبکههای اجتماعی مبنی بر لزوم دوری تمامی پروازها از حریم هوایی ونزوئلا، بار دیگر گمانهزنیها درباره احتمال یک حمله نظامی گسترده به کاراکاس را افزایش داده است. این اقدام، در کنار هشدارهای اداره هوانوردی فدرال آمریکا درباره افزایش فعالیتهای نظامی و اختلال در سیستمهای جیپیاس در آسمان ونزوئلا، نشاندهنده فصل جدیدی از تنشها میان واشنگتن و کاراکاس است که میتواند هزینههای سنگینی برای منطقه و ایالات متحده به همراه داشته باشد. تحلیلگران در حال واکاوی این مسئله هستند که آیا این صرفاً یک استراتژی فشار روانی است یا پیشدرآمدی بر یک ماجراجویی نظامی احتمالی.
ریشههای عمیق تنش؛ چرا ونزوئلا هدف اصلی یک ماجراجویی نظامی شده است؟
روابط ایالات متحده و ونزوئلا طی دو دهه اخیر همواره پرتنش بوده است. از زمان روی کار آمدن هوگو چاوز و پس از او نیکلاس مادورو، ونزوئلا به یکی از منتقدان سرسخت سیاستهای آمریکا در آمریکای لاتین تبدیل شده است. دولت ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود، سیاست «فشار حداکثری» را برای تغییر رژیم در کاراکاس و حمایت از خوان گوایدو به کار گرفت، اما این استراتژی نتیجهای در پی نداشت. حال، تحلیلگران چندین انگیزه را برای تمرکز دوباره ترامپ بر ونزوئلا و احتمال یک ماجراجویی نظامی برشمردهاند:
فشار سیاسی و روانی: این اقدام میتواند بخشی از استراتژی دیپلماتیک برای وادار کردن مادورو به عقبنشینی یا مذاکره باشد. ترامپ همواره خود را رئیسجمهوری قاطع در برابر مخالفان آمریکا نشان داده است.
بحران مهاجرت: موج بیسابقه مهاجرت از ونزوئلا، فشار زیادی بر مرزهای جنوبی آمریکا وارد کرده است. ترامپ که کنترل مرزها را محور اصلی کمپین انتخاباتی خود قرار داده، ممکن است تغییر رژیم در کاراکاس را تنها راه توقف این بحران بداند.
مبارزه با قاچاق مواد مخدر: دولت آمریکا مدتهاست درباره قاچاق مواد مخدر از مسیر ونزوئلا ابراز نگرانی میکند. اشاره مستقیم ترامپ به قاچاقچیان در پیام خود، بر این بعد امنیتی تاکید دارد.
منافع ژئوپلیتیک: ونزوئلا با ذخایر عظیم نفتی و روابط گسترده با روسیه و چین، نقش مهمی در رقابت قدرتهای بزرگ در آمریکای لاتین ایفا میکند. همکاریهای نظامی میان کاراکاس و مسکو نیز از نگرانیهای اصلی واشنگتن است.
سناریوهای پیشرو و پیامدهای بستن حریم هوایی ونزوئلا
بستن فضای هوایی ونزوئلا میتواند هم بخشی از یک استراتژی «دیپلماسی اجباری» باشد و هم نشانهای از آمادگی برای اقدام نظامی. برای ارزیابی جدیت تهدید یک حمله نظامی به ونزوئلا، باید به چندین شاخص توجه کرد:
مقاومت ونزوئلا: این کشور با جمعیتی بیش از ۲۸ میلیون نفر، ارتشی نسبتاً قدرتمند و مجهز به تسلیحات مدرن دارد. مادورو از حمایت بخش قابل توجهی از ارتش و نیروهای امنیتی برخوردار است و جغرافیای پیچیده آن، از جمله جنگلهای آمازون و کوهستانهای آند، عملیات نظامی را دشوار میکند.
واکنشهای بینالمللی:
کشورهای آمریکای لاتین، حتی مخالفان مادورو، یک حمله نظامی یکجانبه آمریکا را محکوم خواهند کرد و بر راهحل سیاسی و دیپلماتیک تاکید دارند.
روسیه و چین، با سرمایهگذاریهای کلان در بخشهای نفتی و نظامی ونزوئلا، احتمالاً با حمایتهای سیاسی و اقتصادی و حتی افزایش فشار در شورای امنیت سازمان ملل، هزینههای هرگونه مداخله نظامی آمریکا را افزایش خواهند داد.
برخی تحلیلگران معتقدند که این هشدار ممکن است بیشتر جنبه بازدارندگی و فشار روانی داشته باشد تا مادورو را به تغییر رفتار وادار کند، بدون آنکه نیازی به استفاده واقعی از نیروی نظامی باشد. با این حال، سابقه اقدامات غیرقابل پیشبینی ترامپ، احتمال تشدید تنشها را زنده نگه میدارد.
هزینههای سنگین یک حمله نظامی احتمالی به ونزوئلا برای واشنگتن
در صورت تصمیم آمریکا برای انجام یک حمله نظامی به ونزوئلا، واشنگتن باید خود را برای پرداخت هزینههای گزافی آماده کند که فراتر از ابعاد نظامی خواهد بود:
ابعاد نظامی و انسانی:
عملیات نظامی، حتی در مقیاس محدود، میلیاردها دلار هزینه در بر خواهد داشت و در صورت نیاز به استقرار نیروهای زمینی، این هزینهها تصاعدی افزایش مییابد.
تلفات غیرنظامی در شهرهای پرجمعیت ونزوئلا تقریباً اجتنابناپذیر است و میتواند به یک فاجعه انسانی منجر شود که تصویر بینالمللی آمریکا را بیش از پیش مخدوش خواهد کرد.
پیامدهای سیاسی و اقتصادی:
انزوای دیپلماتیک واشنگتن در پی یک حمله بدون مجوز سازمان ملل حتمی است و متحدان اروپایی نیز به احتمال زیاد با چنین اقدامی مخالفت خواهند کرد.
اختلال در تولید نفت ونزوئلا میتواند نوسانات قیمت نفت را در بازارهای جهانی تشدید کند که بر اقتصاد جهانی و بهویژه آمریکا تاثیر منفی خواهد گذاشت.
بحران مهاجرت کنونی ونزوئلا در اثر حمله نظامی به شدت عمیقتر شده و میلیونها نفر دیگر را به فرار از کشور و تحمیل فشار بیسابقه بر مرزهای جنوبی آمریکا وادار میکند.
این مداخله میتواند به بیثباتی بلندمدت در کل منطقه آمریکای لاتین منجر شود و گروههای شورشی و کارتلهای مواد مخدر را تقویت کند.
سخن پایانی
هشدار ترامپ درباره بستن فضای هوایی ونزوئلا، نقطه عطفی حساس در روابط دو کشور است. هرچند که این اقدام میتواند بخشی از یک راهبرد فشار روانی و دیپلماتیک باشد، اما احتمال یک اقدام نظامی واقعی نیز قابل چشمپوشی نیست. تاریخ مداخلات آمریکا، از جمله تجربیات پرهزینه در عراق و افغانستان، نشان داده است که حتی پیروزیهای سریع نیز میتوانند به باتلاقهای طولانیمدت و پرهزینه تبدیل شوند. در عصری که افکار عمومی جهانی نسبت به مداخلات نظامی یکجانبه حساستر شده و ابزارهای فشار دیپلماتیک و اقتصادی متنوعتر هستند، استفاده از نیروی نظامی باید آخرین گزینه باشد. تحولات آتی نه تنها آینده ونزوئلا، بلکه مسیر سیاست خارجی آمریکا در نیمکره غربی را نیز رقم خواهد زد.
مطالب مرتبط
- کمیته ساختمان قم با رویکردی نوین برای ساماندهی بخش خصوصی و تحول صنعت ساختوساز فعالیتش را آغاز کرد
- مرزبانی خراسان شمالی دو شکارچی متخلف را در خشتلی دستگیر و ۹ کبک کشف کرد
- سازمان امور دانشجویان از پیشرفتهای مهم در اشتغال و بیمه دانشجویان خارجی خبر داد
- رئیس سازمان هواپیمایی کشوری بر ضرورت بهبود و ارتقای عملکرد ناوگان هواپیمایی آسمان تاکید کرد
آرمان عطایی
من فارغالتحصیل رشته روزنامهنگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت میکنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.