مهم‌ترین نکته اینکه تا کنون هیچ مجوز زیست‌محیطی برای سد ماندگان صادر نشده و هرگونه عملیات اجرایی پیش از دریافت تأییدیه قانونی، نقض آشکار قوانین محیط‌زیستی کشور است.
مسئولیت‌ها و روند تصمیم‌گیری
پیش از هر اقدامی در طرح‌های تأمین آب، قاعدتاً وزارت نیرو باید طرح را به شورای عالی آب ببرد و پس از تصویب نهایی، سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان مرجع بررسی اثرات زیست‌محیطی وارد عمل شود. در مورد ماندگان:
- مصوبه نهایی شورای عالی آب برای انتقال آب شرب اواخر فروردین امسال به محیط‌زیست ارائه شد.
- سازمان حفاظت محیط‌زیست مهلت داشت تا ۵ خرداد کلیه پروژه‌های با پیشرفت فیزیکی را ارزیابی کند، اما هنوز جواز زیست‌محیطی ماندگان صادر نشده است.
چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی
بخشی از مخزن سد در داخل منطقه حفاظت‌شده واقع است که می‌تواند تعادل اکوسیستم‌های ارزشمند را بر هم بزند. علاوه بر این:
- محدود شدن دسترسی جوامع محلی به منابع آب سطحی و زیرسطحی
- تهدید گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه حفاظت‌شده
مسیر پیش رو و پیشنهادات
با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی، اکولوژیکی و اجتماعی پیرامون سد ماندگان، چند پیشنهاد برای حرکت به سمت یک نتیجه پایدار قابل طرح است:
- توقف فوری عملیات اجرایی تا دریافت نظرات نهایی کارشناسی
- تشکیل کمیته مشترک متشکل از نمایندگان وزارت نیرو، محیط‌زیست، کارشناسان بومی و فعالان اجتماعی
- انتشار شفاف گزارش‌های تحلیل اثرات تجمعی پروژه بر منابع آب، خاک و تنوع زیستی
اجرای دقیق این گام‌ها می‌تواند از تضاد منافع بین تأمین نیازهای آبی و حفظ محیط‌زیست بکاهد و اعتماد عمومی را به فرآیندهای تصمیم‌سازی برگرداند.
اطلاعات تکمیلی و مسائل مرتبط
• در سطح بین‌المللی، نمونه‌های متعددی از سدهای متوقف‌شده به دلیل نقص کامل یا جزئی در مجوزهای زیست‌محیطی وجود دارد؛ بررسی این پرونده‌ها می‌تواند درس‌های ارزشمندی به همراه داشته باشد.
• بهبود شفافیت در صدور مجوزها و نظارت مستمر پس از اجرا، خاصه با استفاده از فناوری‌های سنجش از دور و سامانه‌های پایش آنلاین، می‌تواند ریسک بحران‌های زیستی و اجتماعی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
• مشارکت فعال ساکنان بومی در تمامی مراحل اعم از طراحی تا بهره‌برداری، نه‌تنها ظرفیت‌های محلی را تقویت می‌کند بلکه سطح پذیرش اجتماعی و مفید بودن پروژه را نیز تضمین می‌کند.
آرمان عطایی
من فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.
