پروژه راهآهن شلمچه-بصره که از آن به عنوان یک شریان حیاتی برای توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی ایران و عراق یاد میشود، با وجود پیشرفتهای قابل توجه طرف ایرانی، همچنان در سایه تعلل و موانع اجرایی از سوی بغداد معطل مانده است. این وقفه نه تنها بر گستره تجارت ۲۰ میلیارد دلاری دو کشور سایه افکنده، بلکه فرصتهای طلایی ترانزیت و گردشگری منطقهای را نیز به خطر میاندازد.
بنبست راهآهن شلمچه-بصره؛ ایران در انتظار گامهای عملی بغداد
پس از سالها گفتگو و تفاهم، پروژه اتصال ریلی شلمچه به بصره در شهریورماه ۱۴۰۲ با حضور مقامات عالیرتبه دو کشور کلنگزنی شد و قرار بود ظرف ۱۸ ماه به بهرهبرداری برسد. جمهوری اسلامی ایران، تعهدات خود را در این مسیر با جدیت دنبال کرده و بخشهای مهمی از آن را به سرانجام رسانده است. پاکسازی مین در ۱۶ کیلومتر ابتدایی مسیر به طور کامل انجام شده و عملیات احداث پل بازشو بر روی رودخانه اروند نیز تا ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. اما در مقابل، طرف عراقی هنوز نتوانسته گامهای عملی و ملموسی در راستای انجام تعهدات خود بردارد و این تعلل، آینده این طرح راهبردی را با ابهام مواجه ساخته است.
فراتر از موانع فنی: پروپاگاندای منفی علیه اتصال ریلی شلمچه-بصره
یکی از عمدهترین دلایل تأخیر در پیشبرد پروژه راهآهن شلمچه-بصره در خاک عراق، علاوه بر چالشهای اجرایی، فضاسازیهای منفی و تبلیغات مغرضانه در افکار عمومی و میان برخی نخبگان این کشور است. مخالفان، این گونه القا میکنند که راهاندازی خط ریلی شلمچه-بصره میتواند موقعیت بندر فاو را در زمینه صادرات، واردات و ترانزیت کالا تضعیف کرده و از نقش محوری آن بکاهد. این ادعاها در حالی مطرح میشود که کارشناسان حملونقل و مقامات سابق راهآهن عراق این تحلیلها را فاقد پایه و اساس فنی و بیشتر ریشه در ملاحظات سیاسی میدانند. مهندس یونس الکعبی، رئیس پیشین راهآهن عراق، این جوسازیها را عامل اصلی توقف پروژه معرفی کرده و تاکید دارد که بنادر عراق، به ویژه بندر فاو، آنچنان توسعه یافتهاند که این خط ریلی تأثیری بر عملکرد آنها نخواهد داشت. مهندس مرتضی ناصریان، کارشناس حملونقل ریلی نیز افزایش چشمگیر ظرفیت بنادر عراق را شاهدی بر بیاساس بودن این نگرانیها میداند.
دستاوردهای راهبردی راهآهن شلمچه-بصره برای توسعه منطقهای
راهاندازی خط آهن شلمچه-بصره فراتر از یک پروژه عمرانی، یک طرح راهبردی با منافع چندوجهی برای هر دو کشور و منطقه است. مزایای کلیدی این پروژه شامل موارد زیر است:
تقویت گردشگری و زیارت: تسهیل و ارتقاء ایمنی تردد زائران و گردشگران با کاهش زمان و هزینههای سفر زمینی بین ایران و عتبات عالیات عراق.
توسعه مبادلات تجاری: کاهش چشمگیر هزینهها و زمان حملونقل کالا، که به رشد پایدار حجم تجارت دوجانبه به سمت ۲۰ میلیارد دلار کمک میکند و رقابتپذیری کالاهای ایرانی در بازار عراق را افزایش میدهد.
اتصال ترانزیتی منطقهای: پیوند عراق به شبکههای ریلی گستردهتر در آسیای میانه، قفقاز، روسیه، چین و پاکستان، که جایگاه عراق را به عنوان یک هاب ترانزیتی در منطقه و در کریدورهای بینالمللی نظیر کریدور شمال-جنوب تقویت میکند.
افزایش امنیت و کارایی حملونقل: ارائه جایگزینی مطمئنتر و کارآمدتر برای حملونقل جادهای در مناطق مرزی، کاهش بار ترافیکی و حوادث.
راهبرد فعال دیپلماسی و اجرایی برای رهایی راهآهن شلمچه-بصره
برای رهایی این پروژه از بنبست کنونی، نیاز به یک راهبرد دوگانه از سوی ایران احساس میشود. از یک سو، وزارت راه و شهرسازی باید با تکمیل هرچه سریعتر تعهدات باقیمانده، عزم ایران را برای پیشبرد پروژه نشان دهد. از سوی دیگر، وزارت امور خارجه نقش حیاتی در پیگیری مجدانه و دیپلماتیک تعهدات طرف عراقی ایفا میکند. ایجاد فضای سازنده در افکار عمومی عراق و میان نخبگان این کشور از طریق دیپلماسی عمومی فعال و شفافسازی مزایای متقابل این پروژه، میتواند سد مخالفتها را شکسته و زمینه را برای تحقق هرچه سریعتر این اتصال ریلی استراتژیک فراهم سازد. تحقق این پروژه نه تنها به نفع دو ملت ایران و عراق است، بلکه به ثبات و توسعه اقتصادی کل منطقه نیز کمک شایانی خواهد کرد.
مطالب مرتبط
- رشد چشمگیر ۶۱ درصدی درآمدهای پایدار شهرداری تهران در نیمه نخست سال جاری
- سهم زنان از بازار بازی ایران با رشدی قابلتوجه به ۳۸ درصد رسید
- افزایش قیمت نان در مشهد؛ گلایههای مردمی از چند نرخی شدن قوت غالب شهر
- دلالها و واسطهگران نقش چشمگیری در صادرات شیر ایران ایفا میکنند؛ هشدار درباره بحران بازار داخلی
آرمان عطایی
من فارغالتحصیل رشته روزنامهنگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت میکنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.