ایلام، استانی با گنجینه‌ای غنی از فرهنگ و هنر، سال‌هاست که با معضلی جدی در زمینه زیرساخت‌های تخصصی فرهنگی و هنری دست و پنجه نرم می‌کند. در میانه این کمبودها، پروژه‌ای بلندپروازانه به نام "برج هنر ایلام" در مرکز شهر قد علم کرد؛ سازه‌ای که قرار بود به بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی غرب کشور تبدیل شود و بستری برای شکوفایی استعدادهای بومی و تعامل هنرمندان با جامعه فراهم آورد. اما با گذشت نزدیک به یک دهه از آغاز عملیات اجرایی، این پروژه همچنان نیمه‌تمام و در وضعیتی بلاتکلیف رها شده، و عملاً به نمادی از وعده‌های محقق‌نشده و فرصت‌های از دست رفته در حوزه فرهنگ استان بدل گشته است.
چشم‌انداز برج هنر ایلام: از رویا تا واقعیت تلخ پروژه
"برج هنر ایلام" در بدو امر با هدف ایجاد یک مرکز جامع فرهنگی و هنری طراحی شد؛ محلی که تمامی ظرفیت‌های هنری استان را تجمیع کرده و امکان تولید، آموزش و عرضه آثار هنری را در محیطی تخصصی فراهم آورد. این برج قرار بود میزبان نمایشگاه‌ها، اجراهای زنده، کارگاه‌های تخصصی و فضایی برای گردهمایی و تبادل نظر هنرمندان باشد تا ضمن ارتقای سطح هنری استان، نمادی از تحول فرهنگی و جبران عقب‌ماندگی‌های زیرساختی باشد.
با این حال، رویای "برج هنر ایلام" هنوز از مرحله خاکستری بتن و میلگرد فراتر نرفته است. این سازه سال‌هاست بدون استفاده و نیمه‌کاره در مرکز شهر ایلام خودنمایی می‌کند. این وضعیت، هنرمندان پرتلاش ایلامی را همچنان با چالش کمبود فضاهای استاندارد برای تمرین، اجرا و نمایش آثار خود مواجه کرده و بسیاری را ناگزیر به فعالیت در محیط‌های محدود و غیرتخصصی یا حتی مهاجرت فرهنگی به شهرهای دیگر کرده است. نبود یک اکوسیستم منسجم و مجهز برای هنرهای نمایشی، تجسمی و موسیقی، نه تنها رشد حرفه‌ای را کند کرده، بلکه فرصت ارتباط مستقیم هنرمندان با مخاطبان را نیز تضعیف ساخته است.
موانع تکمیل برج هنر ایلام؛ چالش‌های حقوقی و مالی
تحلیلگران فرهنگی و مسئولان، دلایل متعددی را برای توقف و بلاتکلیفی "پروژه برج هنر ایلام" برشمرده‌اند. ابهام در وضعیت مالکیت زمین، یکی از چالش‌های اصلی است که روند اجرایی را متوقف کرده است. از سوی دیگر، نبود بودجه پایدار و تخصیص قطره‌چکانی اعتبارات، اصلی‌ترین مانع پیشرفت فیزیکی این طرح کلان محسوب می‌شود. کارشناسان معتقدند که نگاه مدیریتی صرفاً پروژه‌محور و بدون ضمانت اجرایی، منجر به این شده که طرح‌هایی مانند "برج هنر ایلام" به نمادهای ناکامی و بی‌اعتمادی عمومی در زمینه توسعه فرهنگی تبدیل شوند.
محمدعلی قاسمی، کارشناس حوزه فرهنگی، در این باره تصریح می‌کند: «نبود فضای تخصصی، هنرمندان ایلامی را به سمت فضای مجازی یا شهرهای دیگر سوق داده است که این مسئله به مهاجرت فرهنگی دامن زده و ارتباط هنرمندان با جامعه محلی را تضعیف کرده است. برج هنر می‌توانست این روند را معکوس کند، اما اکنون خود نیز متوقف شده است.» وی حتی پیشنهاد آماده‌سازی بخش‌های نیمه‌کاره برای رویدادهای محدود فرهنگی را مطرح کرده است تا سازه از حالت انفعال خارج شود، اما این پیشنهادها نیز به دلیل آنچه او "نبود اراده اجرایی و تضادهای نهادی" می‌خواند، بی‌نتیجه مانده است. فریدون همتی، نماینده مردم ایلام در مجلس نیز بر لزوم اخذ «مجوز ماده ۲۳» برای این پروژه تاکید دارد. این مجوز برای طرح‌های عمرانی بزرگ دولتی که نیاز به اعتبارات پایدار و برنامه‌ریزی بلندمدت دارند، حیاتی است و تضمین می‌کند که پروژه از بودجه‌های سالانه و مستمر برخوردار شود.
امید به آینده برج هنر ایلام؛ وعده‌ها و نیاز به اقدام عملی
با وجود تمامی چالش‌ها، افشین آزادی، مدیر حوزه هنری ایلام، با تاکید بر اهمیت "برج هنر ایلام" به عنوان یک مرکز جامع فرهنگی، از پیشرفت ۴۵ درصدی فیزیکی پروژه خبر می‌دهد. به گفته وی، اسکلت و نمای بیرونی برج تکمیل شده و تاکنون حدود ۷۰ میلیارد تومان هزینه شده است. او ابراز امیدواری می‌کند که در صورت تخصیص اعتبار مصوب، این برج سال آینده به بهره‌برداری برسد و به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی غرب کشور در اختیار هنرمندان استان قرار گیرد.
آزادی افزود که برای تکمیل و تجهیز فضاهای تخصصی، حدود ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار دیگر مورد نیاز است. وی همچنین اشاره کرد که ۱۲۰ میلیارد تومان برای تکمیل زیرساخت‌های داخلی به دستور استاندار به تصویب رسیده، اما هنوز تخصیص نیافته است. "برج هنر ایلام" در هشت طبقه طراحی شده و هر طبقه به یکی از هنرهای هشت‌گانه اختصاص خواهد یافت. این مجموعه شامل سینما، کتابخانه تخصصی، نگارخانه، استودیو موسیقی و سرسرای اجراهای هنری خواهد بود. این برج در محل بوستان ملت، با زیربنای ۸۹۰۰ متر مربع در حال ساخت است و در طراحی آن از نمادهای بومی استان مانند لاله واژگون، زیگورات و صنایع دستی ایلام الهام گرفته شده است تا بازتابی از هویت تاریخی و هنری استان باشد.
راه‌حل‌های پیش رو برای پروژه برج هنر ایلام
تکمیل و بهره‌برداری از "برج هنر ایلام" مستلزم یک رویکرد جامع و همکاری بین‌بخشی است. برای خروج از وضعیت فعلی و تحقق اهداف اولیه این پروژه حیاتی، اقدامات زیر ضروری به نظر می‌رسد:
تخصیص پایدار اعتبارات: ضروری است که تخصیص ۱۲۰ میلیارد تومان مصوب هرچه سریع‌تر صورت گیرد و برای ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز آتی نیز برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. اخذ مجوز ماده ۲۳ می‌تواند تضمین‌کننده این پایداری مالی باشد.
رفع ابهامات حقوقی: مساله مالکیت زمین باید به فوریت حل و فصل شود تا موانع قانونی از سر راه پروژه برداشته شود.
برنامه‌ریزی اجرایی دقیق: تدوین یک برنامه زمانی و عملیاتی مشخص برای مراحل باقی‌مانده ساخت، تجهیز و بهره‌برداری از برج، با در نظر گرفتن مشارکت شرکت‌های تخصصی برای تضمین کیفیت.
بهره‌برداری مرحله‌ای: همانطور که برخی کارشناسان پیشنهاد داده‌اند، امکان‌سنجی برای آماده‌سازی و استفاده از بخش‌های تکمیل شده یا نیمه‌کاره برای رویدادهای محدود فرهنگی و هنری می‌تواند برج را از انفعال خارج کرده و امید را در دل هنرمندان زنده کند.
"برج هنر ایلام" بیش از یک سازه بتنی، نمادی از آمال و آرزوهای جامعه هنری و فرهنگی ایلام است. تکمیل این مجموعه می‌تواند گامی مؤثر در مسیر توسعه فرهنگی، کشف استعدادهای بومی و ارتقای جایگاه هنری استان باشد، مشروط بر آنکه وعده‌ها از سطح مصوبه عبور کرده و به اقدام عملی و حمایت پایدار تبدیل شوند. زمان آن رسیده که قلب خاموش فرهنگ ایلام در این برج، به تپش درآید.
مطالب مرتبط
- چالش زیرساختی بدمینتون ایلام: استان با استعدادهای ملی، بی‌بهره از خانه بدمینتون
- نخستین فیلم وسترن در فضا: “من تو را می‌بینم” با فضانورد اسکات کلی راهی مدار زمین می‌شود
- نمایش «بانوی بهشت» در پیشوا ابعاد زندگی حضرت زهرا(س) را در ایام فاطمیه روایت می‌کند
- نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخ شفاهی، چیستی و چگونگی» برگزار می‌شود
آرمان عطایی
من فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری هستم و از همان دوران دانشجویی به حوزه خبر و تحلیل سیاسی علاقه داشتم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با همکاری به عنوان خبرنگار آزاد با نشریات محلی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار میدانی و سپس دبیر سرویس اجتماعی در چندین رسانه مشغول به کار شدم. در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش سیاسی در یک مجله خبری معتبر فعالیت می‌کنم و تلاش دارم با تحلیل دقیق وقایع روز، آگاهی مخاطبان را افزایش دهم.